Od wizji do blasku - twórczość Józefa Stasińskiego
KATEGORIA: Kultura
Medal - dokument czasu, w którym powstaje
Józef Stasiński, wybitny i innowacyjny artysta z Poznania był jednym z najbardziej znanych i cenionych medalierów w Polsce. Poprzez swoją twórczość utrwalał w formie medalu wspomnienia i wydarzenia dotyczące Wielkopolski, w głównej mierze skupiając się na historii Poznania. Jako jeden z niewielu twórców swoją działalnością artystyczną zaznaczał przynależność do miejsca urodzenia, zamieszkania i pracy. Józef Stasiński odszedł w wieku 92 lat jesienią 2019 roku, pozostawiając po sobie pokaźny dorobek artystyczny, składający się między innymi z ponad 1900 medali.
Profesor tytularny sztuki uczył rzeźby przyszłych architektów na Politechnice Poznańskiej oraz wykładał w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Pierwotnie nie planował zostać artystą, jego marzeniem była inżynieria. W trudnych czasach powojennej Polski aplikacja Józefa Stasińskiego na Politechnikę Poznańską została odrzucona, co okazało się przełomowym momentem, w którym odnalazł swoje prawdziwe powołanie. Jego twórczość znacząco wpłynęła na rozwój medalierstwa.
Medal - przedmiot, który ma albo nagradzać, albo upamiętniać
Medalierstwo w życiu Józefa Stasińskiego okazało się najważniejszą pasją i główną dziedziną, którą zajmował się do końca życia, stając się tym samym “Wielkim Kronikarzem” naszych czasów, twórcą “kronikarskich zapisków” w brązie. Artysta stworzył swój własny, indywidualny, rozpoznawalny styl. Medalierska działalność artystyczna Stasińskiego, ze względu na wyjątkową wagę z jaką traktuje się jej oryginalność, wydaje się całkowicie odmienna od innych przejawów twórczości medalierskiej. Emancypacja oryginalności niesie za sobą konsekwencje w postaci wysokich wymagań wobec sztuki i jej twórców, lecz nie zwalnia jej z potrzeby konfrontacji z wcześniejszymi dokonaniami, korzeniami i tradycją dziedziny artystycznej.
Doktor Witold Garbaczewski, kierownik Gabinetu Numizmatycznego w Muzeum Narodowym w Poznaniu, dyplomowany kustosz oraz historyk sztuki, udzielił wywiadu na temat twórczości Józefa Stasińskiego. W wywiadzie przybliżył definicję medalu, którą Stasiński kierował się w swojej sztuce.
„Ogólnie rzecz biorąc jest to przedmiot, który ma albo nagradzać, albo upamiętniać. W twórczości Stasińskiego medale powstawały zawsze, gdy dochodziło do doniosłych wydarzeń, gdy przypadały wielkie rocznice; również i wtedy, gdy jakiś temat poruszył artystyczny nerw rzeźbiarza. Wiele medali powstało jako sztuka dla sztuki, co również ukazuje wyjście poza tradycyjną funkcję medali.”
Józef Stasiński - medalierski rewolucjonista
Poznański medalier we wszystkich pracach w widoczny sposób zachowywał indywidualną koncepcję twórczą, ukazywaną przez impresjonistyczne traktowanie powierzchni medalu. Artysta znacząco przekroczył zarówno dotychczasowe reguły warsztatowe medalu jak i jego funkcji. Co w takim razie czyni ze Stasińskiego rewolucjonistę?
„Z reguły najbardziej klasyczną formą medalu jest albo koło, owal czy zbliżone formy. Natomiast Stasiński jako jeden z pierwszych medalierów w Polsce konsekwentnie łamał tradycyjną formę. Jako pierwszy wprowadził różnego rodzaju medale wielokątne, nieregularne, przerywane.”
Negacja klasycznej formy medalu dla Józefa Stasińskiego wiązała się także z zastosowaniem trójwymiarowości w pracach. Tworzywo medalu kształtował niemal w sposób rzeźbiarski, wykorzystując między innymi odlewy form naturalistycznych, najczęściej fragmentów ludzkiego ciała, jak i również wprowadzając czcionki liter drukowanych i pisanych. Artysta we własnej twórczości medalierskiej posługiwał się również fotografiami.
„Stasiński wprowadził do medalierstwa wiele swoich własnych, indywidualnych pomysłów. Między innymi charakterystyczny dla twórczości artysty jest sposób przedstawiania różnego rodzaju motywów w formie rastra graficznego - pokropkowanej powierzchni podobnej do silnego powiększenia fotografii.”
W przypadku procesu twórczego Józef Stasiński znajdował się w bardzo komfortowej sytuacji - doskonale opanował sztukę odlewnictwa. Dzięki temu był w stanie w pełni kontrolować proces powstawania medali. Mógł także do woli eksperymentować, uzyskując nieoczekiwane efekty. To ułatwienie pozwoliło artyście na wprowadzanie coraz bardziej awangardowych pomysłów.
„Wiele medali Stasiński odlał sam. Bardzo dobrze dla jego twórczości się stało, że te wszystkie eksperymenty, które wykonywał mógł wykształcić metodą prób i błędów. Były też medale, które Stasiński zlecał do odlania, szczególnie dotyczyło to medali na zamówienie. Tyle medali ile robił nie dałby rady sam odlewać.”
Medalierstwo - wielowarstwowa sztuka
Twórczość Józefa Stasińskiego leży na pograniczu rzeźbiarstwa, poezji i malarstwa. Artysta potrafił wyrazić uczucia, nastroje oraz wyznawane wartości na płaszczyźnie medalu. Ta wielowarstwowość sprawia, że twórczość staje się dla artysty osobistym tworem, arcydziełem nasączonym konkretną symboliką, którą pragnie przekazać. Twórczość Stasińskiego, w której medale najlepiej oddawały autentyczność jego artystycznego wyrazu, w dużej mierze przedstawiała sceny z życia codziennego. Szeroki zakres przekazywanych treści obejmował zarówno kompozycje spokojne, jak i przeżycia traumatyczne, związane ze wspomnieniami wojennymi artysty.
Ważną rolę w życiu Józefa Stasińskiego odgrywała rodzina - żona Katarzyna oraz córka Sylwia. Wiele medali poruszało motywy rodzinne, uwieczniające codzienne życie artysty.
„Najbardziej ulubionym motywem Stasińskiego była jego córka Sylwia, która pojawia się na wielu medalach. Zresztą jest to jedyna taka kronika w brązie, począwszy od urodzenia, pierwszego dnia życia aż po dorosłość, po męża, po dzieci. Ta kronika portretowa w brązie jest jedynym takim przykładem, który istnieje. Medale z tej serii wzorowane były głównie na fotografiach.“
Józef Stasiński - impresjonista
Poznański artysta wytworzył swój własny, unikalny styl zarówno w formie medalu, jak i jego treści. Były to dwie drogi, którymi podążał całkowicie indywidualnie, tworząc tym samym swój własny kanon. Medale Józefa Stasińskiego w literaturze często porównywane są do stylu impresjonizmu, co widoczne jest w sposobie, w jaki rozmywał kontury na swoich kompozycjach, pozwalając im wtopić się w tło. Materia brązu była przez niego kształtowana w taki sposób, by zapewnić maksymalną wrażliwość na światło, które współtworzyło formę medalu, nadając mu niepowtarzalny charakter. Józef Stasiński stosując odlew z form naturalistycznych, pragnął uczynić przedstawioną rzeczywistość jeszcze bliższą zmysłowemu światu, upodabniając powierzchnię brązu do żywej materii naskórka. Innowacyjne podejście do formy i faktury sprawiało, że powierzchnia medali wydaje się niemal organiczna, pełna subtelnych detali, które przypominały żywą skórę. Dzięki temu medale Józefa Stasińskiego nabierały głębszego, bardziej intymnego charakteru, oddziałując na odbiorcę nie tylko wizualnie, ale i dotykowo.
Przedstawiając na medalach sceny z życia codziennego artysta koncentrował się na uchwyceniu ulotności chwili oraz emocji, które towarzyszyły codziennym sytuacjom.
Uchwycenie światła w zakamarkach medalu nadało mu wielobarwności, co potęgowało wrażenie głębi i trójwymiarowości. Artysta potrafił przenieść na brąz emocje i nastroje, które towarzyszyły mu w codziennym życiu, co czyni jego medale nie tylko dziełami sztuki, ale także kronikami jego czasów.
Koncepcja medalu otwartego
Medal otwarty, jak sama nazwa wskazuje jest konstrukcją medalierską składająca się z kilku części, którą można dowolnie kształtować. To niewielkie plakiety o nieregularnym, ale znormalizowanym kształcie, które pasują do siebie i mogą być układane jak puzzle.
„Józef Stasiński w plakietach wykorzystywał motywy ze swoich wcześniejszych medali z tym, że dosyć oryginalnie je ze sobą zestawiał. Najczęściej były to pojedyncze motywy. W zależności od tego jak były zestawione z innymi motywami - taką miały symbolikę, znaczenie.”
Medale otwarte Józefa Stasińskiego stanowią wyraz jego przekonania, że sztuka powinna być dynamiczna i elastyczna, zdolna do adaptacji i rewolucji. Koncepcja medalu otwartego była innowacyjnym podejściem artysty do sztuki medalierskiej, kojarzonej z formami stałymi i zamkniętymi. W jaki sposób można było wyczytać symbolikę, znaczenie medalu?
„Znaczenie temu medalu nadawał nie artysta tylko odbiorca, który mógł z tych puzzli złożyć to co mu się żywnie podoba i przekazać, zawrzeć tę treść, jaka będzie mu wygodna. Medal otwarty zarówno formalnie, jak i treściowo nie był medalem skończonym, i artysta znaczną część tych swoich prerogatyw, czyli nadawania sensu konkretnego dla dzieła sztuki przekazał odbiorcy.”
Artysta, oddając część swojej twórczej kontroli, zachęcał do aktywnego uczestnictwa w procesie tworzenia sztuki. Odbiorca, mając możliwość manipulowania formą i treścią, stawał się współtwórcą, co zwiększało jego zaangażowanie i identyfikację z dziełem.
Czy na podstawie tak ogromnej liczby dzieł da się wyróżnić te najbardziej wyjątkowe?
„Każdy kto ocenia spuściznę Stasińskiego może wybrać te aspekty jego twórczości, które najbardziej go interesują. Dla mnie osobiście najciekawsze zawsze były medale stricte artystyczne. To właśnie w tych pracach Stasiński wyrażał się najpełniej jako artysta. Od początku do końca mógł narzucić swoją formę nie oglądając się na nikogo i zawrzeć w niej to co będzie chciał. To właśnie w tych medalach artystycznych przejawia się cały oryginalny, niepowtarzalny Stasiński. Moim zdaniem jest to grupa medali najcenniejszych i najbardziej docenianych zarówno przez krytyków, jak i kolekcjonerów.”
Pomoc w realizacji artykułu:
- Dr Witold Garbaczewski, kierownik Gabinetu Numizmatycznego MNP - wywiad
- Marta Piekarska, asystentka w Gabinecie Numizmatycznym MNP - pomoc merytoryczna
- Mgr inż. arch. Małgorzata Schmidt - autorka zdjęć prac Józefa Stasińskiego
Bibliografia:
Publikacja cyfrowa Józef Stasiński. Z innej strony medalu - projekt Stowarzyszenia Architektów Polskich oddział w Poznaniu (2020 r). Autorka projektu - mgr inż. arch. Małgorzata Schmidt
Józef Stasiński, wybitny i innowacyjny artysta z Poznania był jednym z najbardziej znanych i cenionych medalierów w Polsce. Poprzez swoją twórczość utrwalał w formie medalu wspomnienia i wydarzenia dotyczące Wielkopolski, w głównej mierze skupiając się na historii Poznania. Jako jeden z niewielu twórców swoją działalnością artystyczną zaznaczał przynależność do miejsca urodzenia, zamieszkania i pracy. Józef Stasiński odszedł w wieku 92 lat jesienią 2019 roku, pozostawiając po sobie pokaźny dorobek artystyczny, składający się między innymi z ponad 1900 medali.
Profesor tytularny sztuki uczył rzeźby przyszłych architektów na Politechnice Poznańskiej oraz wykładał w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Pierwotnie nie planował zostać artystą, jego marzeniem była inżynieria. W trudnych czasach powojennej Polski aplikacja Józefa Stasińskiego na Politechnikę Poznańską została odrzucona, co okazało się przełomowym momentem, w którym odnalazł swoje prawdziwe powołanie. Jego twórczość znacząco wpłynęła na rozwój medalierstwa.
Medal - przedmiot, który ma albo nagradzać, albo upamiętniać
Medalierstwo w życiu Józefa Stasińskiego okazało się najważniejszą pasją i główną dziedziną, którą zajmował się do końca życia, stając się tym samym “Wielkim Kronikarzem” naszych czasów, twórcą “kronikarskich zapisków” w brązie. Artysta stworzył swój własny, indywidualny, rozpoznawalny styl. Medalierska działalność artystyczna Stasińskiego, ze względu na wyjątkową wagę z jaką traktuje się jej oryginalność, wydaje się całkowicie odmienna od innych przejawów twórczości medalierskiej. Emancypacja oryginalności niesie za sobą konsekwencje w postaci wysokich wymagań wobec sztuki i jej twórców, lecz nie zwalnia jej z potrzeby konfrontacji z wcześniejszymi dokonaniami, korzeniami i tradycją dziedziny artystycznej.
Doktor Witold Garbaczewski, kierownik Gabinetu Numizmatycznego w Muzeum Narodowym w Poznaniu, dyplomowany kustosz oraz historyk sztuki, udzielił wywiadu na temat twórczości Józefa Stasińskiego. W wywiadzie przybliżył definicję medalu, którą Stasiński kierował się w swojej sztuce.
„Ogólnie rzecz biorąc jest to przedmiot, który ma albo nagradzać, albo upamiętniać. W twórczości Stasińskiego medale powstawały zawsze, gdy dochodziło do doniosłych wydarzeń, gdy przypadały wielkie rocznice; również i wtedy, gdy jakiś temat poruszył artystyczny nerw rzeźbiarza. Wiele medali powstało jako sztuka dla sztuki, co również ukazuje wyjście poza tradycyjną funkcję medali.”
Józef Stasiński - medalierski rewolucjonista
Poznański medalier we wszystkich pracach w widoczny sposób zachowywał indywidualną koncepcję twórczą, ukazywaną przez impresjonistyczne traktowanie powierzchni medalu. Artysta znacząco przekroczył zarówno dotychczasowe reguły warsztatowe medalu jak i jego funkcji. Co w takim razie czyni ze Stasińskiego rewolucjonistę?
„Z reguły najbardziej klasyczną formą medalu jest albo koło, owal czy zbliżone formy. Natomiast Stasiński jako jeden z pierwszych medalierów w Polsce konsekwentnie łamał tradycyjną formę. Jako pierwszy wprowadził różnego rodzaju medale wielokątne, nieregularne, przerywane.”
Negacja klasycznej formy medalu dla Józefa Stasińskiego wiązała się także z zastosowaniem trójwymiarowości w pracach. Tworzywo medalu kształtował niemal w sposób rzeźbiarski, wykorzystując między innymi odlewy form naturalistycznych, najczęściej fragmentów ludzkiego ciała, jak i również wprowadzając czcionki liter drukowanych i pisanych. Artysta we własnej twórczości medalierskiej posługiwał się również fotografiami.
„Stasiński wprowadził do medalierstwa wiele swoich własnych, indywidualnych pomysłów. Między innymi charakterystyczny dla twórczości artysty jest sposób przedstawiania różnego rodzaju motywów w formie rastra graficznego - pokropkowanej powierzchni podobnej do silnego powiększenia fotografii.”
W przypadku procesu twórczego Józef Stasiński znajdował się w bardzo komfortowej sytuacji - doskonale opanował sztukę odlewnictwa. Dzięki temu był w stanie w pełni kontrolować proces powstawania medali. Mógł także do woli eksperymentować, uzyskując nieoczekiwane efekty. To ułatwienie pozwoliło artyście na wprowadzanie coraz bardziej awangardowych pomysłów.
„Wiele medali Stasiński odlał sam. Bardzo dobrze dla jego twórczości się stało, że te wszystkie eksperymenty, które wykonywał mógł wykształcić metodą prób i błędów. Były też medale, które Stasiński zlecał do odlania, szczególnie dotyczyło to medali na zamówienie. Tyle medali ile robił nie dałby rady sam odlewać.”
Medalierstwo - wielowarstwowa sztuka
Twórczość Józefa Stasińskiego leży na pograniczu rzeźbiarstwa, poezji i malarstwa. Artysta potrafił wyrazić uczucia, nastroje oraz wyznawane wartości na płaszczyźnie medalu. Ta wielowarstwowość sprawia, że twórczość staje się dla artysty osobistym tworem, arcydziełem nasączonym konkretną symboliką, którą pragnie przekazać. Twórczość Stasińskiego, w której medale najlepiej oddawały autentyczność jego artystycznego wyrazu, w dużej mierze przedstawiała sceny z życia codziennego. Szeroki zakres przekazywanych treści obejmował zarówno kompozycje spokojne, jak i przeżycia traumatyczne, związane ze wspomnieniami wojennymi artysty.
Ważną rolę w życiu Józefa Stasińskiego odgrywała rodzina - żona Katarzyna oraz córka Sylwia. Wiele medali poruszało motywy rodzinne, uwieczniające codzienne życie artysty.
„Najbardziej ulubionym motywem Stasińskiego była jego córka Sylwia, która pojawia się na wielu medalach. Zresztą jest to jedyna taka kronika w brązie, począwszy od urodzenia, pierwszego dnia życia aż po dorosłość, po męża, po dzieci. Ta kronika portretowa w brązie jest jedynym takim przykładem, który istnieje. Medale z tej serii wzorowane były głównie na fotografiach.“
Józef Stasiński - impresjonista
Poznański artysta wytworzył swój własny, unikalny styl zarówno w formie medalu, jak i jego treści. Były to dwie drogi, którymi podążał całkowicie indywidualnie, tworząc tym samym swój własny kanon. Medale Józefa Stasińskiego w literaturze często porównywane są do stylu impresjonizmu, co widoczne jest w sposobie, w jaki rozmywał kontury na swoich kompozycjach, pozwalając im wtopić się w tło. Materia brązu była przez niego kształtowana w taki sposób, by zapewnić maksymalną wrażliwość na światło, które współtworzyło formę medalu, nadając mu niepowtarzalny charakter. Józef Stasiński stosując odlew z form naturalistycznych, pragnął uczynić przedstawioną rzeczywistość jeszcze bliższą zmysłowemu światu, upodabniając powierzchnię brązu do żywej materii naskórka. Innowacyjne podejście do formy i faktury sprawiało, że powierzchnia medali wydaje się niemal organiczna, pełna subtelnych detali, które przypominały żywą skórę. Dzięki temu medale Józefa Stasińskiego nabierały głębszego, bardziej intymnego charakteru, oddziałując na odbiorcę nie tylko wizualnie, ale i dotykowo.
Przedstawiając na medalach sceny z życia codziennego artysta koncentrował się na uchwyceniu ulotności chwili oraz emocji, które towarzyszyły codziennym sytuacjom.
Uchwycenie światła w zakamarkach medalu nadało mu wielobarwności, co potęgowało wrażenie głębi i trójwymiarowości. Artysta potrafił przenieść na brąz emocje i nastroje, które towarzyszyły mu w codziennym życiu, co czyni jego medale nie tylko dziełami sztuki, ale także kronikami jego czasów.
Koncepcja medalu otwartego
Medal otwarty, jak sama nazwa wskazuje jest konstrukcją medalierską składająca się z kilku części, którą można dowolnie kształtować. To niewielkie plakiety o nieregularnym, ale znormalizowanym kształcie, które pasują do siebie i mogą być układane jak puzzle.
„Józef Stasiński w plakietach wykorzystywał motywy ze swoich wcześniejszych medali z tym, że dosyć oryginalnie je ze sobą zestawiał. Najczęściej były to pojedyncze motywy. W zależności od tego jak były zestawione z innymi motywami - taką miały symbolikę, znaczenie.”
Medale otwarte Józefa Stasińskiego stanowią wyraz jego przekonania, że sztuka powinna być dynamiczna i elastyczna, zdolna do adaptacji i rewolucji. Koncepcja medalu otwartego była innowacyjnym podejściem artysty do sztuki medalierskiej, kojarzonej z formami stałymi i zamkniętymi. W jaki sposób można było wyczytać symbolikę, znaczenie medalu?
„Znaczenie temu medalu nadawał nie artysta tylko odbiorca, który mógł z tych puzzli złożyć to co mu się żywnie podoba i przekazać, zawrzeć tę treść, jaka będzie mu wygodna. Medal otwarty zarówno formalnie, jak i treściowo nie był medalem skończonym, i artysta znaczną część tych swoich prerogatyw, czyli nadawania sensu konkretnego dla dzieła sztuki przekazał odbiorcy.”
Artysta, oddając część swojej twórczej kontroli, zachęcał do aktywnego uczestnictwa w procesie tworzenia sztuki. Odbiorca, mając możliwość manipulowania formą i treścią, stawał się współtwórcą, co zwiększało jego zaangażowanie i identyfikację z dziełem.
Czy na podstawie tak ogromnej liczby dzieł da się wyróżnić te najbardziej wyjątkowe?
„Każdy kto ocenia spuściznę Stasińskiego może wybrać te aspekty jego twórczości, które najbardziej go interesują. Dla mnie osobiście najciekawsze zawsze były medale stricte artystyczne. To właśnie w tych pracach Stasiński wyrażał się najpełniej jako artysta. Od początku do końca mógł narzucić swoją formę nie oglądając się na nikogo i zawrzeć w niej to co będzie chciał. To właśnie w tych medalach artystycznych przejawia się cały oryginalny, niepowtarzalny Stasiński. Moim zdaniem jest to grupa medali najcenniejszych i najbardziej docenianych zarówno przez krytyków, jak i kolekcjonerów.”
Autor artykułu: Jan Mazurczak
Pomoc w realizacji artykułu:
- Dr Witold Garbaczewski, kierownik Gabinetu Numizmatycznego MNP - wywiad
- Marta Piekarska, asystentka w Gabinecie Numizmatycznym MNP - pomoc merytoryczna
- Mgr inż. arch. Małgorzata Schmidt - autorka zdjęć prac Józefa Stasińskiego
Bibliografia:
Publikacja cyfrowa Józef Stasiński. Z innej strony medalu - projekt Stowarzyszenia Architektów Polskich oddział w Poznaniu (2020 r). Autorka projektu - mgr inż. arch. Małgorzata Schmidt